Pięciobój nowoczesny opracował twórca nowożytnego ruchu olimpijskiego Pierre de Coubertin, który na wzór pięcioboju starożytnego miał stanowić połączenie niezbędnych umiejętności żołnierskich (przymiotnik nowoczesny dodano by podkreślić, że chociaż nawiązuje to odróżnia się od pięcioboju starożytnego). Pomysł na ten sport ma swoje źródło w XIX-wiecznej legendzie, zgodnie z którą młodego oficera kawalerii francuskiej wysłano konno by dostarczył wiadomość. Aby wypełnić swoją misję musiał jechać konno, walczyć z użyciem broni białej i palnej, płynąć wpław i biec. Sport więc symuluje niejako doświadczenia XIX-wiecznego żołnierza, który znalazł się za linią wroga – musi on na przykład jechać na nieznanym mu koniu (wierzchowce w konkursie skoków przydziela się zawodnikom losowo).
Od 1912 na igrzyskach olimpijskich rozgrywane są indywidualne zawody mężczyzn; w latach 1952-1992 rozgrywano także zawody drużynowe, a od 2000 o indywidualne medale walczą kobiety. Od 1949, w latach nieolimpijskich, odbywają się ponadto co roku mistrzostwa świata, gdzie obok rywalizacji indywidualnej i drużynowej medale przyznawane są w konkurencji sztafet.
Zasady rozgrywania zawodów
Przez lata zawody rozgrywano w formacie pięcio- lub czterodniowym, jednak od 1996 roku przyjęto format jednodniowy, przez co zawody miały stać się łatwiejsze do obserwacji dla publiczności. Skrócono też dystanse pływania i biegu; do igrzysk w 2000 roku zawodnicy pływali 300 metrów (obecnie 200) i biegali 4000 metrów (obecnie 3000 m). W ostatnich latach brak szeroko rozpowszechnionej popularności tego sportu poza Europą Wschodnią stał się przyczyną powstania głosów proponujących usunięcie tej dyscypliny z programu igrzysk olimpijskich. Jednakże podczas głosowania Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego, w dniu 8 lipca 2005 roku, postanowiono jednak, że dyscyplina ta pozostanie w programie igrzysk co najmniej do 2012 roku. 12 lutego 2013 roku MKOL zdecydował o pozostawieniu pięcioboju nowoczesnego w programie igrzysk olimpijskich co najmniej do 2020 roku. Ostatecznie połączono też konkurencję strzelania z biegiem tak, że strzelanie przeprowadza się w trakcie konkurencji biegu przełajowego – rozwiązanie takie przypomina nieco biathlon, gdzie bieg narciarski połączony jest ze strzelaniem, choć w biathlonie zawodnik niesie broń palną ze sobą, a w pięcioboju pozostaje ona gotowa do załadowania na stanowisku strzeleckim. Zmienił się też jednocześnie format samego strzelania – do 2008 roku oddawało się 20 strzałów, na każdy strzał zawodnik miał 40 sekund. Decyzję odnośnie do wyżej wspomnianego połączenia związek pięcioboju UIPM podjął w 2008 roku i weszła ona w życie w roku 2009…
Medaliści Igrzysk Olimpijskich:
Mężczyźni indywidualne
| Rok/Miasto | Złoty | Srebrny | Brązowy | Wyniki |
|---|---|---|---|---|
| 1912 Stockholm | Lilliehöök Gösta SWE | Åsbring Gösta SWE | De Laval Georg SWE | |
| 1920 Antwerp | Gustav Dyrssen SWE | Erik de Laval SWE | Gösta Runö SWE | |
| 1924 Paris | Bo Lindman SWE | Gustaf Dyrssen SWE | Bertil Uggla SWE | |
| 1928 Amsterdam | Sven Thofelt SWE | Bo Lindman SWE | Helmuth Kahl GER | |
| 1932 Los Angeles | Johan Gabriel Oxenstierna SWE | Bo Lindmann SWE | Richard Mayo USA | |
| 1936 Berlin | Gotthard Handrick GER | Charles Leonard USA | Silvano Abba ITA | |
| 1948 London | William Grut SWE | George Moore USA | Gösta Gärdin SWE | |
| 1952 Helsinki | Lars Hall SWE | Gábor Benedek HUB | István Szondy HUN | |
| 1956 Melbourne | Lars Hall SWE | Olavi Mannonen FIN | Váinö Korhonen FIN | |
| 1960 Roma | Ferenc Nemeth HUN | Imre Nagy HUN | Bob Beck USA | |
| 1964 Tokyo | Ferenc Török HUN | Igor Novikov SOV | Albert Mokeyev SOV | |
| 1968 Mexico City | Björn Ferm SWE | András Balczó HUN | Pavel Lednev SOV | |
| 1972 Munich | András Balczó HUN | Boris Onischtschenko SOV | Pavel Lednev SOV | |
| 1976 Montreal | Janusz Pyciak-Peciak POL | Pavel Lednev SOV | Jan Bártů CZE | |
| 1980 Moscow | Anatolij Starostin SOV | Tamás Szombathelyi HUN | Pavel Lednev SOV | |
| 1984 Los Angeles | Daniele Masala ITA | Svante Rasmuson SWE | Carlo Massullo ITA | |
| 1988 Seuol | Martinek János HUN | Carlo Massullo ITA | Vakhtang Iagorashvili SOV | |
| 1992 Barcelona | Arkadiusz Skrzypaszek POL | Attila Mizsér HUN | Eduard Zenovka | |
| 1996 Atlanta | Aleksander Parygin KAZ | Eduard Zenovka RUS | Janos Martinek HUN | |
| 2000 Sidney | Dmitri Svatkovsky RUS | Gábor Balogh HUN | Pavel Douhal BLR | |
| 2004 Ateny | Andrei Moiseev RUS | Andrejus Zadneprovskis LTU | Libor Capalini CZE | |
| 2008 Beijing | Andrei Moiseev RUS | Edvinas Krungolcas LTU | Andrejus Zadneprovskis LTU | |
| 2012 London | David Svoboda CZE | Cao Zhongrong CHN | Ádám Marosi HUN | |
| 2016 Rio de Janeiro | Aleksander Lesun RUS | Pavlo Tymoshchenko UKR | Ismael Hernandez Uscanga MEX | |
| 2021 Tokyo | Joe Choong GBR | Ahmed Elgendy EGY | Woong-Tae Jun KOR |
Kobiety indywidualne
| Rok/Miasto | Złoty | Srebrny | Brązowy | Wyniki |
|---|---|---|---|---|
| 2000 Sidney | Stephanie Cook GBR | Emily de Riel USA | Kate Allenby GBR | |
| 2004 Athens | Zsuzsanna Vörös HUN | Elena Rublevska LAT | Georgina Harland GBR | |
| 2008 Beijing | Lena Schöneborn GER | Heather Fell GBR | Victoria Tereshuk UKR | |
| 2012 London | Laura Asadauskaitė LTU | Samantha Murray GBR | Yane Marques BRA | |
| 2016 Rio de Janeiro | Chloe Esposito AUS | Elodie Clouvel FRA | Oktawia Nowacka POL | |
| 2021 Tokyo | Kate French GBR | Laura Asadauskaite LTU | Sarolta Kovacs HUN |